Hemostaz Nedir?
Damarın herhangi bir nedenden dolayı zedelenmesi neticesinde meydana gelebilecek kan kaybının engellenmesidir. Üç ana elementten olmaktadır.
1. Vasküler Endotel
2. Trombositler
3. Koagülasyon Sistemi
Koagülasyon Sistemi
Kanın sıvı haldeki durumundan katı hale yani akmaz duruma geçişine koagülasyon denilir. Pek çok enzimin ve proteinin yer aldığı oldukça kompleks bir mekanizmadır.
Bu sistemde yer alan proteinleri öncelikli üç grup altında toplayabiliriz.
1. Fibrinojen grubu proteinler; Faktör I, V, VIII, XIII.
2. Protrombin grubu proteinler; Faktör II, VII, IX, X.
3. Kontakt grubu proteinler; Faktör XI, XII, prekallikrein, Yüksek molekül ağılıklı kininojen (HMWK)
Koagülasyon reaksiyonu;
a) İntrinsik yol
b) Ekstrinsik yol
c) Ortak yol olmak üzere üç farklı sisteme bağlı bir şekilde gerçekleşir
İntrinsik Yol
Kontak aktivasyonu tarafı ile başlatılan bir seri enzimatik tepkimedir. Kontak etkinleştirmede vasküler travma ile uyarılan birtakım değişimlerle başlatılır. İnaktif olan FXII aktif FXII’ye dönüşür. Aktif FXII, FXI’yi aktif FXI’e dönüştürür. Aktif FXI ise FIX’u aktif FIX’a dönüştürür. Aktif FIX da fosfolipid, iyonize kalsiyum ve aktiflenmiş FVIII ile beraber protrombin aktivatör kompleks meydana gelmesinde başlatıcı olan FX’u aktif FX’a dönüştürür. Aktif FX, FV ve trombosit fosfolipidi ile kompleks meydana getirir ve bu komplekste protrombini trombine parçalar ve trombinde fibrinojenin fibrine dönüşmesini katalize eder.
Ekstrinsik Yol
Bu reaksiyon zincirinin aktivitesi doku faktörü üzerine odaklanmıştır. FVII’nin aktif FVII’ye dönüşmesi ektrinsik yoldaki tepkimeler sonucu olmaktadır. Aktif FVII Ca+ iyonunun var oluşunda FX’un aktif FX’a dönüşmesine imkan vermektedir. Meydana gelen aktif FX fosfolipid ve FV ile protrombin aktivatörünü yapmaktadır. Bu da protrombini trombine parçalar.
Ortak Yol
Kan koagülasyon sisteminde intrinsik ve ekstrinsik yol tepkimeleri neticesinde FX aktive olmaktadır. Aktif FX protrombinaz kompleksini teşkil eder. Bu kompleks protrombinin trombine dönüşmesini katalize eder. Trombin fibrinojenin fibrine dönüşmesini katalize eder. 1964 senesinde ileri sürülen kaskad hipotezine göre; ekstrintik ve intrinsik sistemler Faktör X’un Faktör Xa’ya aktive olmasıyla birleşirler. Aktif FX, FII, FV, Ca++ iyonları ve fosfolipidlerle birleşerek protrombin aktivatör komplexini teşkil eder. Bu kompleks FII’nin FIIa’ya dönüşmesini katalizler (26, 24). Trombinin fibrinojen üstünde proteolitik etkisiyle fibrin monomerleri polimerize olarak uzun fibrin liflerini oluştururlar. Trombin aynı anda, Ca++ iyonları var oluşunda faktör XIII’ü faalize eder ve fibrin stabilizasyonunun sağlanması ile koagülasyon süreci sonlanır
